Besinler
Organik Besinler Karbonhidratlar Sindirilirler
Yağlar Sindirilirler
Proteinler Sindirilirler
Vitaminler Sindirilmezler
İnorganik Besinler Mineraller Sindirilmezler
Su Sindirilmezler
Enerji vericiler
Karbonhidrat yağ protein
Enerji verimi
Yağ protein karbonhidrat
Yapıcı-onarıcı
Protein yağ karbonhidrat
Düzenleyiciler
Protein vitamin mineraller su
Açlık anında kullanım sırası
Karbonhidrat yağ protein
Sindirim kolaylığı
Karbonhidrat protein yağ
KARBONHİDRATLAR
CH ve O 'den meydana gelmiştir.3 çeşittir.İki önemli görevi vardır.1)Eneraji kaynağı 2)Yapısal Madde(Bitkilerde çeperin yapısınabütün canlı hücrelerde de zarın yapısına katılarak görev yapar.ATPDNARNANADNADPFAD’ da bulunur.
1) MONOSAKKARİTLER
Sindirime uğramazlar Yalnızca ototroflar tarafından sentezlenir İçerdikleri C sayısına göre 2'ye ayrılırlar.
a) 5C'lu şekerler
Riboz Deoksiriboz (Pentozlar)
b) 6C'lu şekerler
Glikoz Galaktoz Fruktoz (Hegsozlar)
Monosakkaritlerin difüzyon hızları şöyledir. Galaktoz > Glikoz > Fruktoz Riboz ATP ve RNA'da bulunur. Deoksiriboz DNA'da bulunur Glikoz Balüzüm ve incirde bol bulunur.Açlık ve koma anında kullanılır.Fruktoz Bal ve olgun meyvelerde bol bulunur.(=meyve şekeri)Galaktoz Süt ve süt ürünlerinde bol bulunur.(=süt şekeri).Tabiatta az bulunur. Hayvansal bir besin kaynağıdır.
2) DİSAKKARİTLER
İki monosakkaritin birleşmesinden meydana gelir Glikoz + Glikoz = Maltoz (meyve şekeri) Glikoz + Fruktoz = Sakkaroz = Sükroz (Çay = Pancar şekeri) Glikoz + Galaktoz = Laktoz (süt şekeri)Maltoz ve sükroz bitkilerden laktoz da hayvanlardan ve insanlardan sağlanır Disakkaritler arasında glikozit bağı vardır.
3) POLİSAKKARİTLER
Çok sayıda monosakkaritin birleşmesinden meydana gelir.
Glikoz + Glikoz + Glikoz +................................+ Glikoz = Nişasta
Glikoz + Glikoz + Glikoz +................................+ Glikoz = Selüloz + (n-1) H2O
Glikoz + Glikoz + Glikoz +................................+ Glikoz = Glikojen
n tane
Son ürünlerin farklı olmasının sebebi glikozların bağlanma biçimleridir.
A) Nişasta
Bitkilerde glikozun depo şeklidir.Düz zincirlidir ve alfa glikozit bağı ile bağlanmışlardır.Suda az çözünür.İyot ile maviye boyanır.Nişastalökoplastta depolanır.Yumru ve tohumlarda daha çok depolanır.
B) Glikojen
Hayvanlarda glikozun depo şeklidir.Dallıdır ve alfa glikozit bağı ile bağlanmıştır.Suda çözünür.İyot ile kahverengiye boyanır.En fazla karaciğer ve kaslarda bulunurdepo edilir.
C) Selüloz
Bitkilerde yapı maddesidir.Çeperin yapısına katılır.Düzdür ve beta glikozit bağı ile bağlanmıştır.Suda çözünmez Geviş getirenlerde ve termitlerde sindirilir.
YAĞLAR
CH ve O'den meydana gelmiştir.Yapısındaki oksijen miktarı şekerlerdekinden azdır.
3 Yağ asidi + Gliserol = Yağ + 3 H2O
Ester bağı ile bağlanırlar.
Yağlarda çeşitliliği yağ asitleri sağlar. Suda çözünmezler.Organik çözücüde çözünürler.(Alkoleter gibi) Isı ve darbeye karşı koruyucudur. Yağların enerji verimlerinin çok olmasının sebebi karbon sayılarının çok olmasındandır.Yağların 2. dereceden enerji verici olarak kullanılmasının sebebi sindiriminin çok zor olmasındandır.
Karbonhidrat ve proteinlerin fazlası yağa dönüştürülür.Bunun sebebi ise yağların enerji verimlerinin yüksek olması ve uzun süreli kullanılabilmesidir.Solunumla yıkılmaları sonucunda fazla su açığa çıkarırlar.Onun için özellikle kış uykusuna
yatanuzun süreli göç eden ve suyun az olduğu ortamlarda yaşayan hayvanlarda iyi bir depo ve enerji maddesidir. Aynı zamanda hafif olduğu için uçmada hayvana avantaj sağlar. Yağ asitleri en basit lipitler olupuzun karbon zincirlerinden oluşurlar.Karbonlar arasındaki
bağlar tek ise doymuşçift ise doymamış yağ asitleridir.Doymamış yağlar bitkiseldir ve sıvıdır. Doymuş yağlar ise hayvansaldır ve katıdır.Doymamış yağların yüksek sıcaklık ve basınçta hidrojenle doyurulmasıyla margarin yapılır.
Oleik asit zeytinyağında Linoleik asit tohumlarda; Butirik asit tereyağında Steroid zarların yapısına katılır.Aynı zamanda vitamin ve hormon olarak iş görür.Fosfolipid hücre zarı yapısına katılır.
PROTEİNLER
CHON ve bazılarında SP bulunur.
Yapı taşları 20 çeşit aminoasittir.
a.a+a.a+a.a+..............................+a.a = Protein + (n-1)H2O
--------------------------------------------
n tane
Peptit bağı ile bağlanırlar.DNA şifresi ile sentezlenen tek moleküldür.Enzimhormon ve hücre zarı yapısına katılır.Solunumla ancak zor durumlarda yakılırlar.Solunum ürünleri H2O CO2 H2S NH3 üre ve ürik asittir.
Aminoasitler anfoter özellik gösterirler.
Proteinler virüslerden insanlara kadar bütün canlılarda yaşamsal rolleri olduğundan hücrelerde en çok bulunan organik moleküllerdir.Proteinler enerjiyi hemen kaybettiklerinden dolayı 3. dereceden enerji kaynağıdır.Proteinler vücutta enerji kaynağı olarak kullanılırsa vücutta zayıflama ve dengesizlik
görülür.Proteinler her canlı türüne özgü olup antijen özellik gösterirler.Yani farklı özelliğe sahip bir canlıya aktarıldığında antikor oluşumuna sebep olur.
VİTAMİNLER
Vücut direncini arttırırlar.
Enzimlerin yapısına katılırlar.
Düzenleştiricidirlerenerji vermezlersindirilmezler.
Bir kısmı besinde bulunduğu şekliyle vitamin özelliğinde değildir.Bunlar vücuda
alındıktan sonra vitamin özelliği kazanır.Bunlara provitamin denir.
Yağda eriyen vitaminler ADEK
Suda eriyen vitaminler BC 'dir.
İnsan vücudunda ABDK sentezlenir.
A karaciğerde BK bağırsakta bakteriler tarafından
D deride ADK karaciğerde depolanır.Diğerlerinin fazlası atılır.
A vitamini Balık yağıyumurta sarısısütpeynirkaraciğeryeşil sebzelerde bulunur.Büyüme ve gelişmeyi sağlarvücudu enfeksiyonlara karşı korurgece körlüğünü önler.
B vitamini Tahılların kabuklarındaetsütkaraciğer ve yeşil sebzelerde bulunur.Karbonhidratyağ ve proteinlerin vücut içinde kullanılmasında katalizör olarak görev yapar.Kansızlığı önler.
C vitamini Yeşil sebze ve meyvelerde bulunur.Bağ dokusunun oluşması için gereklidir.Skorbit hastalığını önler.Vücudu enfeksiyonlara karşı korur.D vitamini Balık yağıkaraciğeryumurtada bulunur.Ultraviyole ışınlarının etkisi ile deride üretilir.Vücuttaki CaP dengesini sağlar.Kemiklerin gelişmesini sağlar.Çocuklarda raşitizmi önler.
E vitamini Yeşil sebzekaraciğeret ve bitkisel yağlarda bulunur.Üreme organlarının gelişmesini sağlar ve kısırlığı önler.
K vitamini Yeşil sebzelerkaraciğer ve yumurtada bulunur.Bağırsaktaki bakteriler tarafından sentezlenir.Eksikliğinde kanın pıhtılaşması gecikir.
MİNERALLER
İnorganik maddelerdir.Sindirime uğramazlar.Enzimlerin yapısına katılırlar.Düzenleştiricidirler.Minerallerin vücut içindeki görevleri şunlardır
1)Enzimlerin ve hemoglobinin yapısına katılır(FeP).
2)Kemiklerin ve dişlerin gelişmesini sağlar(CaPMg).
3)Vücut ve hücre sıvısının osmatik basıncını ayarlar(Bunlardan hücre içi sıvıda NaCl hücre dışı sıvıda KMg ve P bulunur).
SU
İnorganik maddedir ve sindirime uğramaz. Enzimlerin çalışması ve kimyasal reaksiyonların meydana gelebilmesi için su şarttır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder